Dodano: 18 maja 2018r.

Trąd pochodzi z Europy?

To Europa zaraziła resztę świata trądem? Nowa badania ujawniają wcześniej nieznaną różnorodność szczepów tej choroby w średniowiecznej Europie. Może to świadczyć o tym, że to na naszym kontynencie narodziła się ta choroba.

Trąd

 

Nowe badania międzynarodowego zespołu, w którego skład wchodzili m.in. naukowcy z Instytutu Nauk o Człowieku im. Maxa Plancka, Uniwersytetu w Tybindze, Politechniki Federalnej w Lozannie oraz Uniwersytet w Zurychu ujawniły, że istnieje znacznie większa różnorodność szczepów trądu krążących w średniowiecznej Europie, niż wcześniej sądzono.

Odkrycie to oparte na sekwencjonowaniu 10 starożytnych genomów powodującej trąd bakterii Mycobacterium leprae, komplikuje wcześniejsze założenia dotyczące pochodzenia i rozprzestrzeniania się choroby. Mycobacterium leprae została po raz pierwszy opisana przez norweskiego badacza Armauera Hansena w 1873 roku. W 2008 roku odkryto inną bakterię powodującą chorobą - Mycobacterium lepromatosis.  

Trąd jest jedną z najstarszych i najbardziej stygmatyzujących chorób w historii ludzkości. Pierwsze wzmianki na temat tej choroby pochodzą ze starożytnych źródeł z Indii, Chin oraz z Grecji. Na przestrzeni wieków różne teorie wskazywały Afrykę, Indie czy Bliski Wschód, jako możliwe miejsca narodzin choroby. Ale badacze nie byli pewni, skąd tak naprawdę pochodzi trąd.

 

Choroba ta występowała powszechnie w Europie do XVI wieku. Nadal zdarzają się sporadyczne przypadki na Starym Kontynencie, ale w wielu częściach Azji i Afryki trąd wciąż ma się dobrze. Co roku rejestrowanych jest ponad 200 tysięcy nowych przypadków.

- Od stuleci pojawia się pytanie, skąd pochodzi trąd. Dotychczas uważano, że choroba narodziła się gdzieś na Dalekim Wschodzie – powiedziała Helen Donoghue z University College London, współautorka badania. Dodała, że przeprowadzone przez nich analizy zmieniają ten pogląd.

Bakteria Mycobacterium leprae jest główną przyczyną trądu. Poprzednie analizy tej bakterii sugerowały, że występuje jej tylko kilka szczepów, z których tylko dwa były obecne w średniowiecznej Europie. Nowe badania opublikowane na łamach „PLoS Pathogens”, miało na celu bardziej szczegółowe zbadanie historii i pochodzenia Mycobacterium leprae poprzez poszukiwanie dowodów genetycznych pochodzących z wielu starożytnych próbek z całej Europy.

To największe dotychczasowe badanie dotyczące starożytnych odmian choroby. Naukowcy poddali analizie około 90 szkieletów z deformacjami charakterystycznymi dla trądu, które zostały znalezione w Europie i pochodzą z okresu od 400 do 1400 roku. Analiza pozwoliła zrekonstruować 10 genomów średniowiecznych bakterii Mycobacterium leprae.

Zrekonstruowane genomy reprezentują wszystkie znane szczepy, w tym te, które są obecnie związane z różnymi lokalizacjami na całym świecie, w tym w Azji, Afryce i obu Amerykach. Badacze na jednym cmentarzu potrafili znaleźć mnogość szczepów bakterii. Ilustruje to różnorodność choroby krążącej po średniowiecznej Europie.

- Znaleźliśmy znacznie większą różnorodność genetyczną w Europie, niż się spodziewaliśmy. Ponadto odkryliśmy, że wszystkie znane szczepy trądu są obecne w średniowiecznej Europie, co sugeruje, że trąd mógł już być szeroko rozprzestrzeniony w całej Azji i Europie w starożytności lub wywodzi się z zachodniej Eurazji – wyjaśnił Johannes Krause, starszy autor badania i dyrektor Instytutu Nauk o Człowieku im. Maxa Plancka. - Być może pochodzi z południowo-wchodniej części Europy lub z zachodniej Azji - dodał.

Naukowcy przebadali też najstarszy znany przypadek choroby w Wielkiej Brytanii. Szczep bakterii pobrany z pozostałości szkieletowych znalezionych w Great Chesterford datowany jest na okres między 415-545 rokiem. To ten sam szczep, który jest obecny u współczesnych wiewiórek na Wyspach Brytyjskich, co sugeruje, że choroba ta mogła zostać sprowadzona do Wielkiej Brytanii poprzez handel futrami.

- Dynamika przenoszenia Mycobacterium leprae w historii człowieka nie została w pełni wyjaśniona. Charakterystyka i geograficzne powiązanie najstarszych szczepów są kluczowe dla odcyfrowania dokładnego pochodzenia trądu. Chociaż mamy pewne pisemne zapisy dotyczące przypadków trądu, które istniały przed naszą erą, ale żaden z nich nie został jeszcze potwierdzony na poziomie molekularnym – powiedziała Verena Schuenemann z Uniwersytetu w Zurychu.

Obfitość pradawnych genomów w obecnym badaniu doprowadziła do nowego oszacowania wieku dla M. leprae. Według przeprowadzonych analiz trąd liczy sobie co najmniej kilka tysięcy lat.

 

Źródło: Science Daily, fot. CC BY 4.0/ Wellcome Images