Nowe badania międzynarodowego zespołu naukowców ujawniły, że sztuka naskalna na Półwyspie Iberyjskim powstała przed pojawieniem się współczesnych ludzi w Europie. Oznacza to, że neandertalczycy, uznawani dotąd za naszych uboższych intelektualnie kuzynów, także mieli żyłkę artystyczną, co niesie ze sobą inne implikacje.
Naukowcy wzięli pod lupę malowidła naskalne z trzech oddalonych od siebie o steki kilometrów jaskiniach na terenie Hiszpanii. Kształty przypominające drabinę, kropki i odciski dłoni były malowane i wygniatane. Na ścianach są też podobizny zwierząt oraz liczne symbole geometryczne.
- Nasze wyniki datowania pokazują, że sztuka z tych trzech jaskiń w Hiszpanii jest znacznie starsza niż wcześniej sądzono. Została stworzona około 64 000 lat temu i wyprzedza najwcześniejsze tego typu ślady współczesnych ludzi w Europie o ponad 20 000 lat. Malowidła te musiały zostać stworzone przez neandertalczyków – powiedział Alistair Pike, archeolog z University of Southampton w Wielkiej Brytanii, współautor opracowania, które ukazało się na łamach „Science”.
Według obecnie wiodącej teorii, ludzie przybyli do Europy z Afryki około 40-45 tysięcy lat temu. Zespół badaczy z University of Southampton oraz Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology określił wiek malowideł naskalnych w trzech jaskiniach w różnych miejscach Hiszpanii. Naukowcy zastosowali technikę uranowo-torową, która według specjalistów jest bardziej dokładna od popularnej metody datowania radiowęglowego.
Technika uranowo-torowa mierzy rozpad promieniotwórczych izotopów uranu i toru. Badacze wykonali pomiary osadu, który pokrył malowidła. Tego typu osad powstaje bardzo powoli poprzez spływającą po ścianach wodę. Woda ta zawiera szereg elementów, ale ma też śladowe ilości uranu wypłukanego ze skały. A uran rozpada się w stałym, znanym nam tempie. Tego typu datowanie jest stosowane od dawna, ale rzadko było używane do oszacowania wieku sztuki naskalnej.
Badacze przeanalizowali ponad 60 próbek pobranych z jaskiń La Pasiega (północno-wschodnia Hiszpania), Maltravieso (zachodnia Hiszpania) i Ardales (południowo-zachodnia Hiszpania). Malowidła w tych jaskiniach zostały wykonane przy pomocy ochry – pigmentu uzyskiwanego z hematytu.
Do tej pory najstarsze znane malowidła naskalne datowano na około 40 000 lat – to odbite odciski rąk i namalowane podobizny zwierząt znalezione w jednej z indonezyjskich jaskiń. Do tej pory odnajdywane w różnych częściach świata malowidła naskalne były przypisywane przodkom współczesnego człowieka. Ale zgodnie z wynikami nowego badania, malowidła z Hiszpanii powstały co najmniej 64 000 lat temu, co oznacza, że były dziełem neandertalczyków.
Oczywiście sztuka neandertalczyków została również zidentyfikowana, ale w porównaniu z tym, co przypisano naszym własnym przodkom, często jest postrzegana jako niezwykle elementarna ,uproszczona i prymitywna. To badanie kwestionuje to podejście, co może mieć dalsze konsekwencje.
Oznaczałoby to, że nasze przekonanie, że tylko przodkowie współczesnych ludzi byli umysłowo zdolni do tworzenia symbolicznych dzieł sztuki oraz wytwarzania biżuterii jest niesłuszne. Sugeruje to również, że niektóre aspekty, które uważaliśmy za wyjątkowe dla współczesnych ludzi, w rzeczywistości były dzielone z naszymi pradawnymi kuzynami, potencjalnie nawet ich zdolności poznawcze były równe naszym własnym.
- Dokładne znaczenie malowideł może na zawsze pozostać nieznane, ale to nie było po prostu dekorowanie swojej przestrzeni życiowej. Dla naszych pradawnych krewnych miało to jakieś znaczenie – zaznaczył Pike. Dodał, że wykonanie tych malowideł wymagało zdolności planowania przestrzennego, dobrania źródła światła i znajomości uzyskiwania odpowiedniego pigmentu z ochry.
- Neandertalczycy mają niezasłużoną reputację brutalnych kretynów. Ponieważ ich ciała były "archaiczne" w sensie posiadania cech starszych hominidów - takich jak cięższe kości i wyraźne łuki brwiowe - wszyscy zakładali, że są również "behawioralnie archaiczni” – powiedziała Paola Villa, archeolog, która studiuje kulturę neandertalską na University of Colorado Boulder.
Źródło: Nature, fot. P. Saura/Nature
