Współcześni Islandczycy mają znacznie wyższy odsetek skandynawskich genów niż ich dalecy przodkowie. Naukowcy sugerują, że jest to wynikiem bardzo szybkich zmian genetycznych w ciągu ostatniego tysiąca lat.
Podania historyczne sugerują, że Islandia została zasiedlona między 870 a 930 rokiem przez Wikingów i ich niewolników. Przodkowie dzisiejszych Islandczyków posiadali mieszaninę genów pochodzących z dzisiejszej Norwegii oraz Wysp Brytyjskich. Przez następne tysiąc lat populacja Islandii pozostawała względnie mała i odizolowana, oscylując pomiędzy 10 a 50 tyś. mieszkańców.
Zapisy genealogiczne i badania genetyczne obejmujące sporą część Islandczyków, których obecnie jest około 330 000, sprawiły, że stanowią oni przykład modelowej populacji dla genetyków, którzy mają nadzieję na połączenie kropek między wariantami genów, a konkretnymi cechami.
Zespół naukowców z Uniwersytetu Islandzkiego i firmy biofarmaceutycznej deCODE Genetics kierowany przez genetyk S. Sunnę Ebenesersdóttir, przeanalizował całe genomy 27 starożytnych mieszkańców Islandii, których szkielety znaleziono w miejscach pochówku rozrzuconych po całej wyspie. Z datowania archeologicznego i radiowęglowego wynikało, że szczątki liczyły około 1000 lat. To oznacza, że należały do pierwszych pokoleń osadników.
Sekwencjonowanie ujawniło, że osadnicy sprzed 1000 lat mieli w przybliżeniu równy podział genomów przodków nordyckich, pochodzących z dzisiejszej Norwegii i Szwecji, jak i gaelickich, pochodzących z obecnej Irlandii i Szkocji. Ale kiedy naukowcy porównali starożytne genomy z tysiącami współczesnych mieszkańców Islandii i innych krajów europejskich odkryli, że współcześni Islandczycy posiadają przeciętnie około 70 proc. swoich genów pochodzących od przodków nordyckich.
Sugeruje to, że w ciągu około 1100 lat populacja ta przeszła zaskakująco szybką zmianę genetyczną. Wyniki badań na ten temat ukazały się w piśmie „Science”.
Kiedy naukowcy wykorzystali symulację komputerową do modelowania rozprzestrzeniania się genów w tej populacji odkryli dość prozaiczne wyjaśnienie szybkiej zmiany genetycznej u Islandczyków. Odpowiadają za to losowe fluktuacje w częstotliwościach występowania danych genów znane jako dryf genetyczny. Proces ten nie wynika z mutacji, migracji czy doboru naturalnego. Tego typu dryf jest czynnikiem ewolucyjnym pozbawionym charakteru przystosowawczego i często widoczny jest w izolowanych populacjach zwierząt, ale rzadko tak szczegółowo obserwowany u ludzi.
W rozprzestrzenieniu się genów nordyckich mogła pomóc niedawna fala migracji zwłaszcza Duńczyków, co prawdopodobnie przesunęło pulę genową. Inna możliwość - jak zauważają autorzy badań - jest taka, że starożytni Islandczycy z przewagą genów nordyckim mieli niewielką przewagę w sukcesie reprodukcyjnym nad tymi z gaelickim pochodzeniem. Większość tych drugich była wszakże niewolnikami.
Autorzy publikacji zastrzegają jednak, że ich badania mogą być obciążone pewnym błędem. Podczas prac przeanalizowano 27 starożytnych szkieletów i właśnie ta próbka może być niereprezentatywna, bo mogło się w niej znaleźć mało materiału genetycznego pochodzącego od niewolników. Ich groby nie były tak dobrze oznaczone i analizowany materiał mógł pochodzić od wyższej kasty.
Źródło: Science, fot. Ivar Brynjolfsson/The National Museum of Iceland
